Biyocoğrafya üzerine...

Biyocoğrafya çok genel olarak organizmaların dünya üzerindeki dağılım örüntülerini ve gözlenen dağılım örüntülerinin nedenlerini araştıran bilim dalıdır. Biyocoğrafya karşılaştırmalı gözlemlere dayanır, örüntüler ve süreçler arasındaki ilişkileri inceler. Bu özellikleri sayesinde evrim teorisinin gelişiminde de önemli rol oynamıştır. Biyocoğrafya organizmaların nerelerde yaşadıklarını ve yaşadıkları yerlerde bulunma nedenlerini açıklamaya çalışırken çoğunlukla ekolojiden destek alır. Biyocoğrafyanın bu alanı ekolojik biyocoğrafya olarak tanımlanmaktadır. Bununla birlikte, biyocoğrafya organizmaların tarihiyle de ilgilenir. Organizmaların geçmiş dağılımlarının nasıl bir örüntü sergilediği ve zaman içinde nasıl bir değişim gösterdiğini inceleyen biyocoğrafya alanı ise tarihsel biyocoğrafya olarak tanımlanır. Tarihsel biyocoğrafya moleküler biyolojiden destek alır. Moleküler belirteçlerin tarihsel biyocoğrafya alanı içinde kullanımı ile popülasyonların tarihsel demografileri hakkında çıkarımlar elde edilebilir. Bu tür çıkarımlar organizmaların genetik çeşitlilik desenlerinden etkin popülasyon büyüklüklerine kadar bir çok istatistiksel parametreyi ortaya koyar. Böylece moleküler belirteçlerin biyocoğrafya içine girmesiyle de moleküler biyocoğrafya ya da filocoğrafya ilgi alanı tanımlanmış ve özellikle geçtiğimiz 20 yıl içinde anlamlı derecede gelişim göstermiştir. İlk defa John Avise tarafından 1987 yılında ortaya atılan filocoğrafya kavramı, yakın ilişkili türler arasındaki ve/veya tür içindeki soy hatlarının coğrafi dağılımlarını inceleyen evrimsel, istatistiksel ve matematiksel süreçlerin bir bütünü olarak tanımlanabilir.  Ekolojik biyocoğrafya, tarihsel biyocoğrafya ve moleküler biyocoğrafya (filocoğrafya) alanları son yıllarda hızla gelişen coğrafi bilgi sistemleri teknolojisini kullanarak biyolojinin bir çok alanına önemli girdiler sağlamaya başlamıştır.

Hazırlayan: Utku Perktaş